“Thiết quân luật” thị trường vàng

(Dân trí) - Ngân hàng Nhà nước sẽ thu hẹp đối tượng sản xuất và kinh doanh vàng miếng bằng các điều kiện chặt chẽ hơn và không khuyến khích hoạt động mua bán vàng miếng của người dân.
Đây là 1 trong 7 biện pháp nhằm tăng cường quản lý thị trường vàng đưa ra trong Dự thảo Nghị định mới về quản lý hoạt động kinh doanh vàng mà Ngân hàng Nhà nước vừa trình Chính phủ để thay thế Nghị định số 174/1999/NĐ-CP.

Những bất cập của thị trường vàng

Đánh giá về thực trạng của thị trường vàng thời gian qua, NHNN cho rằng, vẫn có một số doanh nghiệp lợi dụng chức năng kinh doanh vàng trong giấy phép để môi giới, tổ chức các sàn giao dịch vàng nhỏ làm chân rết cho các sàn vàng lớn, liên kết với nhau làm giá, đầu cơ trên thị trường, hoạt động mua bán ngoại tệ trái phép, tung tin thất thiệt ảnh hưởng tâm lý của người dân về giá vàng và ngoại tệ để đầu cơ trục lợi.

Bên cạnh đó, hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới diễn ra tương đối phổ biến. Tình trạng xuất khẩu vàng nguyên liệu trá hình dưới dạng vàng trang sức cũng khá phổ biến, có năm lên đến hàng chục tấn.

Ngoài ra, trên thị trường còn tồn tại một số doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ không đảm bảo chất lượng, giả mẫu mã của các đơn vị có uy tín làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng và uy tín của những doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Theo NHNN, các bất ổn trên thị trường vàng trong thời gian qua chủ yếu do các nguyên nhân sau:

Thứ nhất, giá vàng thế giới liên tục biến động theo chiều hướng tăng cao đã làm tăng tình trạng đầu cơ, tích trữ vàng của người dân và doanh nghiệp.

Thứ hai, tình hình kinh tế vĩ mô chưa ổn định, lạm phát cao đã làm cho niềm tin của người dân vào giá trị đồng Việt Nam giảm sút, tâm lý mua, nắm giữ vàng gia tăng.

Thứ ba, việc vàng miếng SJC chiếm thị phần lớn (trên 90%) cũng tạo lợi thế độc quyền tự nhiên, dẫn đến mỗi khi giá vàng biến động, tình trạng khan hiếm vàng SJC làm cho thị trường biến động mạnh hơn.

Thứ tư, do sự thiếu thống nhất trong các quy định về chức năng quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh vàng.

Thứ năm, do những bất cập trong quy định tại Nghị định 174. NHNN cho rằng, về cơ bản, các quy định của Nghị định 174 khá thông thoáng và không còn phù hợp với thực tế, từ đó đã gây nên những tác động tiêu cực tới thị trường.

Thứ sáu, do những bất cập trong quy định về huy động và cho vay vốn bằng vàng.

Vì vậy, NHNN cho rằng, để khắc phục các bất cập trên, ban hành Nghị định mới về quản lý hoạt động kinh doanh vàng là cần thiết.

Siết chặt quản lý thị trường vàng miếng

Theo NHNN, các biện pháp đưa ra dựa trên quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là “kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng”, “ban hành Nghị định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng theo hướng tập trung đầu mối nhập khẩu vàng, tiến tới xóa bỏ việc kinh doanh vàng miếng trên thị trường tự do; ngăn chặn hiệu quả các hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới”. Đồng thời, “đảm bảo lợi ích hợp pháp của người nắm giữ vàng, quan tâm đúng mức đến nhu cầu của người dân và doanh nghiệp để ổn định tâm lý, tránh gây biến động cho thị trường, tổ chức lại thị trường vàng” như Bộ Chính trị đã chỉ đạo.

Vì vậy, Dự thảo được xây dựng theo hướng tổ chức lại thị trường vàng thông qua việc NHNN quản lý chặt chẽ và can thiệp mạnh vào thị trường vàng nhằm ngăn ngừa hoạt động đầu cơ vàng, hạn chế kinh doanh vàng miếng nhưng vẫn đảm bảo quyền tích trữ vàng, mua bán vàng của người dân.

Theo Dự thảo, để được NHNN xem xét cấp phép sản xuất vàng miếng, ngoài việc phải đăng ký hoạt động sản xuất vàng miếng trong Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng trở lên; Có địa điểm, cơ sở vật chất và các trang thiết bị cần thiết phục vụ cho hoạt động sản xuất vàng miếng và phải chiếm từ 25% thị phần sản xuất vàng miếng trong nước trở lên trong 3 năm liên tiếp gần nhất.

Bên cạnh đó, Dự thảo cũng thu hẹp đối tượng được phép kinh doanh mua bán vàng miếng, không khuyến khích hoạt động mua bán vàng miếng. Theo đó, Dự thảo coi hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, có cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Đồng thời bổ sung quy định về điều kiện chặt chẽ đối với hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng.

Cụ thể, để được cấp chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh vàng miếng, doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện như: thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật; Có vốn điều lệ từ 100 tỷ đồng trở lên; Có kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh mua, bán vàng từ 02 năm trở lên; Có số thuế đã nộp của hoạt động kinh doanh vàng từ 500 triệu đồng/năm trở lên trong 2 năm liên tiếp gần nhất (có xác nhận của cơ quan thuế); Có mạng lưới chi nhánh, địa điểm bán hàng tại Việt Nam từ 3 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên.

“Với các điều kiện chặt chẽ như trên, dự kiến số lượng doanh nghiệp được phép kinh doanh mua bán vàng miếng sẽ thu hẹp đáng kể từ trên 10 ngàn doanh nghiệp như hiện nay xuống chỉ còn một số doanh nghiệp, tổ chức tín dụng có khả năng tài chính, kinh nghiệm, uy tín trong lĩnh vực kinh doanh vàng được phép tiếp tục thực hiện mua bán vàng miếng”, NHNN tin tưởng.

Ngoài ra, để bảo đảm quyền tích trữ, mua bán vàng của người dân, Dự thảo cũng quy định “Hoạt động mua, bán vàng miếng của các tổ chức, cá nhân chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp được NHNN cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng”.

Như vậy, việc kinh doanh vàng miếng không có giấy phép của NHNN và hoạt động mua bán vàng miếng trên thị trường tự do là hoạt động bất hợp pháp và sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo quy định của Nghị định 95/2011/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành.

Nhật Linh